Ks. Grzegorz Piramowicz
Grzegorz Piramowicz (ur. 25 listopada 1735 we Lwowie, zm. 14 listopada 1801 w Międzyrzecu*), polski ksiądz, pedagog, działacz oświatowy, pisarz oświeceniowy i filozof. Do czasu kasacji zakonu należał do jezuitów, później był proboszczem w Kurowie i Końskowoli. Był też profesorem filozofii w kolegium jezuickim we Lwowie.Uczestniczył w pracach Komisji Edukacji Narodowowej, jednocześnie pełnił obowiązki sekretarza Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Od 1800 był członkem Towarzystwa Przyjaciół Nauk.Ważniejsze prace: współautor i redaktor Ustaw Komisji Edukacji Narodowowej, autor Nauki obyczajowej dla ludu, która stanowiła część Elementarza dla szkół parafialnych narodowych (1785), podręcznik Wymowa i poezja dla szkół narodowych, Powinności nauczyciela.
Dokonująca się obecnie reforma szkolnictwa w Polsce kieruje naszą myśl ku najwybitniejszym polskim pedagogom i działaczom w dziedzinie oświaty, których twórczy dorobek stał się trwałą wartością narodowej kultury. Jednym z nich był Grzegorz Piramowicz (1735-1801), postać nierozdzielnie związana z działalnością Komisji Edukacji Narodowej.
Zanim został członkiem tejże Komisji, miał już bogate doświadczenie pedagogiczne zdobyte dzięki pracy nauczycielskiej w kolegiach jezuickich, funkcji nauczyciela prywatnego synów oświeconego magnata Ignacego Potockiego oraz dzięki znajomości nowoczesnych prądów i dążeń Oświecenia zachodniego, uzyskanej w czasie wyjazdów za granicę. Ale możliwości podjęcia szerokiej i doniosłej działalności pedagogicznej dała mu dopiero Komisja Edukacji Narodowej, do której został włączony dzięki wspomnianemu Ignacemu Potockiemu. Pod wpływem oświeconych i wolnomyślących poglądów tego działacza KEN Piramowicz otrząsnął się z tradycji jezuickich i stał się w Komisji rzecznikiem nowych prądów pedagogicznych, pociągając swym przykładem wielu eksjezuitów do gorliwej pracy nad reformą szkolnictwa polskiego. Faktycznie brał udział w pracach Komisji od pierwszego momentu jej istnienia do roku 1794.
Od początku 1774 Grzegorz Piramowicz był w Komisji sekretarzem do ekspedycji cudzoziemskich, a w rok później został mianowany sekretarzem w nowo utworzonym Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych. Pełniąc tę funkcję, prowadził pracę związaną z opracowywaniem programów, podręczników i organizacją szkół szeroką korespondencję sięgającą poza granice Polski. Informował inne kraje o programie, pracach i podręcznikach Komisji oraz zasięgał opinii przedstawicieli świata naukowego we Francji i Niemczech o poczynaniach reformatorskich KEN. Ta praca sekretarza Towarzystwa stawała się w rezultacie swego rodzaju kontrolę słuszności podejmowanych przez Komisję kroków i otwierała perspektywy pozyskania szerokiego kręgu współpracowników, a zarazem jest dowodem nowoczesnej postawy działacza oświatowego.
Piramowicz czuwał nad całokształtem prac Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i był niejako łącznikiem między naczelnym organem szkolnictwa, jakim była KEN, a jej wydziałem pedagogiczno-organizacyjnym, czym w istocie rzeczy było Towarzystwo. Redagował wszystkie pisma Komisji i Towarzystwa, które stanowiły rezultat wspólnej, zespołowej pracy grona światłych pedagogów, a przede wszystkim fundamentalne Ustawy.
Jako wizytator szkół, Piramowicz okazywał niezwykle żywe zainteresowanie pracą szkolną i bardzo wnikliwie oceniał wysiłek wkładany przez nauczycieli.
Dzięki obserwacjom poczynionym w czasie wizytacji, Piramowicz jak mało który ze współczesnych mu działaczy umiał uwzględnić w swych pismach realne warunki pracy szkół i potrzeby całego narodu. Jako współautor Elementarza dla szkół parafialnych, opracował część mówiącą o nauce moralnej, w której starał się trafić nie tylko do umysłów dzieci chłopskich i mieszczańskich, ale także i do serc dziecięcych.
W podręczniku Wymowa i poezja dla szkół narodowych, omawiając zagadnienia teoretyczne, przy każdym z nich wskazywał, jaką postawę winien zachować dobry obywatel i sprawiedliwy człowiek, uczył, na czym polega prawdziwe bohaterstwo, poświęcenie i dał się poznać nie tylko jako świetny znawca przedmiotu, ale także doskonały pedagog-wychowawca, głęboko przejęty zadaniami reformy, której służył ze wszystkich swoich sił. Ale najtrwalszym pomnikiem pracy Grzegorza Piramowicza jest dzieło Powinności nauczyciela, które stało się punktem zwrotnym w dziejach polskiej myśli pedagogicznej. Przede wszystkim Piramowicz przedstawił w zupełnie nowym świetle postać nauczyciela, podkreślając decydującą jego rolę w wychowaniu i nauczaniu, a jednocześnie wznosząc ten zawód na wysoki piedestał. Ale być nauczycielem, to według Piramowicza nie tylko święty urząd, lecz i wielki obowiązek. Dlatego autor Powinności postawił przed nauczycielem poważne wymagania, a przede wszystkim staranne przygotowanie do zawodu, tak rzeczowe jak i metodyczne.
Nauczyciel powinien ciągle pracować nad sobą i udoskonalać metody edukacji, zaś w podawaniu materiału być bezwzględnie uczciwym wobec wychowanków. Umiejętność wykonywania zawodu winna być wsparta wolą, sercem i obyczajami. Aby umieć zdobywać miłość i ufność dzieci przy równoczesnym zachowaniu powagi, należy podstawowym środkiem pedagogicznym uczynić przekonywanie, łagodność, nagrodę, a nie karę. Piramowicz zalecał współpracę nauczyciela z domem rodzicielskim. Uważał również, że praca pedagoga nie kończy się na trosce o wychowanie dzieci. Nauczyciel powinien być także społecznikiem i obrońca ludu (Powinności nauczyciela miały spełniać rolę podręcznika dla nauczycieli szkół parafialnych). Piramowicz podkreślał, że z edukacją umysłową trzeba łączyć wychowanie fizyczne, z drugiej zaś strony wychowanie moralne, któremu nadał sens świecki, stawiając za cel ukształtowanie ludzi poczciwych, kochających i wykonywających cnotę, zadość czyniącym swoim powinnościom. Jako naczelną metodę pedagogiczną propagował Piramowicz metodę poglądową, kładąc również nacisk na praktykę jako następny etap procesu nauczania.
Powinności nauczyciela głosiły także, że nauczaniem mają być objęte, obok chłopców dziewczęta.
Działalność Grzegorza Piramowicza w KEN i jego poglądy zawarte w pismach pedagogicznych zadziwiają rozległością horyzontów myślowych, trzeźwością zapatrywań, krytycyzmem i nowoczesnością. Budzą szacunek głębokim patriotyzmem i humanitarną postawą, Jego myśl jest i będzie nadal trwałą pozycją w postępowych tradycjach polskiego szkolnictwa.
Grzegorz Piramowicz zasłużył na to, by jego postać uczynić bliską nauczycielowi polskiemu, którego piękną sylwetkę ukształtował swym szlachetnym sercem i umysłem, i aby równie bliską stała się ona dla polskiej młodzieży, którą sam głęboko umiłował i o której umiłowanie oraz wszechstronny rozwój apelował do wychowawców młodego pokolenia.
23 listopada 2023 r. odbyła się uroczystość
poświęcenia sztandaru
Szkoły Podstawowej im. Grzegorza Piramowicza
w Kamienicy Górnej.
Opis sztandaru szkoły
Płat sztandaru stanowi tkanina w kształcie kwadratu o wymiarach 100 cm x 100 cm. Przymocowany jest on do drzewca wykonanego z ciemnego drewna toczonego, zakończonego głowicą w formie srebrnego orła w złotej koronie. Sztandar obszyto złotą taśmą i wykończono złotymi frędzlami.
Główna strona sztandaru (awers) posiada kremowe tło. Centralne miejsce zajmuje wyszywany portret patrona szkoły – Grzegorza Piramowicza. Postać patrona otoczona jest złotym napisem: „SZKOŁA PODSTAWOWA im. Grzegorza Piramowicza w Kamienicy Górnej”, u dołu 1973- 2023.”
Rewers sztandaru jest biało-czerwony. Na tym tle w centrum umieszczono wizerunek orła białego z głową ozdobioną złotą koroną zwróconą w prawo. Nad godłem państwowym na półokręgu widnieje napis: „BÓG HONOR OJCZYZNA”. Orzeł został wyhaftowany srebrną nicią.
Sztandar szkoły został umieszczony w dębowej, zaszklonej gablocie wykonanej przez absolwenta naszej szkoły- pana Krzysztofa Wójcika.
