Ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych

U większości dzieci występuje obniżona sprawność narządów artykulacyjnych (języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego). Konieczne są w tych wypadkach ćwiczenia motoryki narządów mowy

Zabawy i ćwiczenia warg

• Minki – spróbujmy pokazać jakie robimy minki gdy jesteśmy:

weseli – płaskie wargi – rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki,

smutni – robimy podkówkę z warg,

obrażeni – wargi nadęte,

zdenerwowani – wargi wąskie.

• Całuski – przesyłanie całusków – wargi wysunięte do przodu, cmokanie.
• Rybka – pokazujemy jaki pyszczek ma rybka, wysuwamy wargi do przodu i rozszerzamy na końcu.
• Zły pies – naśladujemy złego psa – unosimy górną wargę, pokazujemy zęby. Dzieci mogą również naśladować warczenie psa.
• Gorąca zupa – pokazanie jak chłodzimy wargami zupę.
• Echo – dobitne wymawianie za nauczycielem samogłosek a, o, e, i, u, y.
• Kotki – kotki robią pyszczek (wargi do przodu) i przesuwają pyszczkiem w prawą i w lewą stronę.
• Kotek ma wąsy i nimi porusza (między wargami dziecko trzyma słomkę). Koty ziewają, oblizują się itp.
• Masaż warg – nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej.
• Baloniki – nabranie powietrza i zatrzymanie go w wydętych policzkach, balon pękł – dziecko palcami uderza w policzki.

Zabawy i ćwiczenia języka

Prowadząc ćwiczenia języka należy pamiętać, aby te ćwiczenia rozpoczynać od obszernych ruchów języka na zewnątrz jamy ustnej, a następnie przechodzić do ruchów wewnątrz jamy ustnej.

• Spróbuj jak najdalej – kierowanie języka do nosa, do brody, w prawą i w lewą stronę.
• Szczoteczka – język to szczoteczka do zębów i będziemy po kolei czyścić zęby górne od strony zewnętrznej i wewnętrznej, a następnie zęby dolne z dwóch stron. W trakcie zabawy naśladujemy płukanie buzi wodą – powietrze z jednego policzka przechodzi do drugiego itp.
• Języczek maszeruje – język będzie maszerował jak żołnierz:

na raz – czubek języka kierujemy na dolną wargę,

na dwa – czubek języka do prawego kącika ust,

na trzy czubek języka na górną wargę,

na cztery – czubek języka do lewego kącika ust.

• Cyrkowiec – język będzie próbował wykonać różne sztuczki np.

górkę – czubek języka oparty o dolne zęby, środek się wybrzusza,

rurkę – przez którą można wdychać lub wydychać powietrze lub udawać, że pijemy sok,

szpilkę – układanie wąskiego języka,

wahadełko – przesuwaniem językiem do kącików ust w stronę prawą i lewą – język nie dotyka warg.

• Łyżeczka – unoszenie przodów i boków języka,
• Łopatka – wysuwanie płaskiego i szerokiego języka, itp.
• Koniki – czubek języka uderza o podniebienie i opada na dół. Raz konik idzie wolno, to biegnie, parska, śmieje się iha –ha.
• Śniadanko misia – miś starannie oblizuje wargi przy otwartych ustach – wargi smarujemy miodem, czekoladą, bitą śmietaną.
• Żabka – dziecko ma z talerzyka zebrać płatki kukurydziane posługując się tylko czubkiem języka. Dziecko stara się wyciągnąć długi język – taki jak ma żaba, wąż.
• Masażysta – czubek języka będzie masował delikatnie podniebienie (wcześniej trzeba dziecku wytłumaczyć i pokazać gdzie jest podniebienie), dotyka dziąseł na górze i dole, masuje wargi, język masuje od środka policzki (raz prawe, lewe), próbuje rysować kreseczki i kółeczka.

Zabawy i ćwiczenia szczęki dolnej

• Ziewanie – naśladowanie otwierania szeroko buzi jak podczas ziewania.
• Wąchanie kwiatów – duży wdech nosem i wydech ustami z jednoczesnym wymawianiem głoski aa (jako zachwyt), oo (zdziwienie).
• Chwytanie górnej wargi dolnymi zębami.
• Syczenie węża – opuszczanie i unoszenia dolnej szczęki. Wymawianie szerokiego a i przechodzenie do wymawiania a połączonego z głoską s.
• Przesuwanie opuszczonej szczęki w prawo i w lewo.
• Mocne wysuwanie szczęki do przodu i cofanie do pozycji wyjściowej.

Ćwiczenia policzków

• Nadymanie policzków.
• Wciąganie policzków.
• Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza.
• Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

• płukanie gardła (ciepłą wodą lub na niby),
• lekki kaszel,
• chrapanie na wdechu i wydechu,
• wymawianie sylab: ak, ka, ku, aka, oko, uku,
• głębokie oddychanie (wdech nosem – podniebienie opuszczone, wydech ustami – podniebienie uniesione zamyka dostęp do jamy nosowej) – ruchy podniebienia miękkiego można obserwować w lusterku,
• zabawa „w świnkę” – chrząkanie (za długa i za intensywna zabawa może podrażnić gardło!),
• gęganie (gę, gę) przy szeroko otwartych ustach, z językiem leżącym swobodnie przy dolnych siekaczach,
• wymawianie krótkiej samogłoski przy szeroko otwartych ustach. W lusterku widoczne są wtedy ruchy podniebienia miękkiego i tylnej ściany gardła.